Í janúar 2024 tók Matís við forystu í tilviksrannsókn NATALIE fyrir norðurslóðir (CS7 – Arctic Case Study), eftir að Ísland tók við hlutverki Noregs sem rannsóknarsvæði. Austurbrú varð samstarfsaðili Matís og Austurland skilgreint sem rannsóknarsvæði verkefnisins.

Áhersla rannsóknarinnar er á að meta hvernig náttúrumiðaðar lausnir geti stutt við sjálfbæra nýtingu og stjórnun strandsvæða Austurlands. Svæðið býr yfir fjölbreyttum áskorunum sem tengjast loftslagsbreytingum, m.a. hættu á aurskriðum, snjóflóðum, hækkandi sjávarstöðu og þörungablómgun sem hefur áhrif á vatnsgæði og lífríki fjarðanna.

Samstarf hagsmunaaðila lykilatriði

Í júní 2024 var haldin vinnustofa með helstu hagsmunaaðilum á Austurlandi þar sem verkefnið var kynnt og farið yfir helstu áskoranir svæðisins. Þá var jafnframt unnið að greiningu á mögulegum lausnum til að styrkja samfélögin gegn náttúruvám og veðurröskunum.

Vinnustofan skapaði mikilvægan vettvang til að kynna hugtakið náttúrumiðaðar lausnir og hvernig þær geta stuðlað að sjálfbærri þróun og auknu öryggi samfélaga.

Á vinnufundi með hagaðilum þann 21. maí verður farið yfir helstu niðurstöður verkefnisins hingað til, auk þess sem rætt verður um næstu skref í framhaldi vinnunnar.

Helstu áherslur rannsóknarinnar á Austurlandi

Greining á þörungablóma í Reyðarfirði og Seyðisfirði.
Þróun stafræns spálíkans byggðu á gervihnattamyndum (Sentinel-2) til að spá fyrir um líkur á þörungablómgun.
Greining á vatnsgæðum og þróun stafræns kerfis til að fylgjast með hitastigi sjávar, næringarefnum og chlorophyll-magni í fjörðunum.
Hönnun notendaviðmóts sem birtir áhættustig þörungablóma og upplýsingar um vatnsgæði, til að styðja við gagnadrifnar ákvarðanir hagsmunaaðila.

Nýsköpun í gagnavinnslu og líkanagerð

Mikil áhersla hefur verið lögð á þróun tæknilegra lausna sem auðvelda ákvarðanatöku og veita yfirsýn yfir stöðu umhverfisins.

Keðjuverkunarlíkan náttúruhamfara (e. Cascading Failure Model) hefur verið þróað til að meta hvernig náttúruhamfarir og veðurraskanir geta haft keðjuverkandi áhrif á innviði samfélaga, svo sem heilbrigðisþjónustu, hafnir og fiskeldi.

MCDA-GIS greiningaraðferð (Multi-Criteria Decision Analysis með samþættingu landupplýsingakerfa) er notuð til að meta hættu á aurskriðum og kortleggja svæði þar sem náttúrumiðaðar lausnir geta skilað mestum árangri.

Ljósþyngdarreiknir (LightGBM) hefur verið nýttur til að þróa nákvæmt líkön sem flokka alvarleika þörungablóma, byggt á viðmiðum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar (WHO).

Notendaviðmót á vef er í þróun sem mun veita daglegar uppfærslur um áhættustig þörungablóma og vatnsgæði, sem styrkir bæði vöktun og viðbragðsgetu.
Alþjóðlegt samstarf og öflug fjármögnun

NATALIE verkefnið nýtur 15 milljóna evra (um 2,2 milljarða ISK) styrks frá Horizon Europe og stendur yfir í fimm ár. Verkefnið sameinar 45 samstarfsaðila frá 13 löndum, með það að markmiði að þróa og sannreyna náttúrumiðaðar lausnir sem auka viðnámsþol samfélaga gagnvart loftslagsbreytingum og veðuröfgum.
Yfirumsjón verkefnisins er í höndum International Office for Water (OiEau) í Frakklandi.